
Egzama nedir?
Egzama, alerjik bir tabloyu tanımlayan deri hastalığıdır. Alerjik durumun ortaya çıkması için iki nedenin varlığı gereklidir. Birincisi alerjiye yatkın bir bünye, ikincisi alerjiye neden olan madde. Alerjiye neden olan uyaranlar vücudun dışından gelebildiği gibi, vücudun kendi sisteminden de kaynaklanabilir.
Çocukluk çağında görülen atopik dermatit tablosu da çoğunlukla alerjik bir reaksiyona bağlıdır. Bu çağlarda görülen tablo genellikle geçicidir. Yetişkinlikte görülen dermatit, kendiliğinden iyileşmez. Bu aşamada profesyonel yardım alınmalıdır.
- Temas yoluyla gelişen bazı egzama türü hemen reaksiyon verirken (irritan kontak dermatit)
- Bazı durumlarda alerjik reaksiyon hemen görülmeyebilir. (alerjik kontak dermatit)
Egzamanın en sık görülen tipi, iritan kontak dermatit olarak adlandırılan ve temas sonrası hemen gelişen egzama tablosudur.
Egzama neden olur?
Bahsettiğimiz üzere egzama, kaynağı tam olarak bilinmemekle birlikte, dış uyaranlardan kaynaklanan ve temas yoluyla oluşan reaksiyon olabilir. Bununla birlikte, sindirim ya da solunum sisteminin verdiği bir reaksiyon sonucu gelişebilir.
Dış uyaranlar tarafından oluşan dermatitin (temas dermatiti-kontak dermatiti) kaynağı:
- Giysiler
- Boyalar
- Kozmetik ürünleri
- Temizlik ürünleri vb. uyaranlar olabilir.
Bu uyarıcı etkenlere temas eden herhangi bir bünyede temas dermatiti gelişebilir. Alerji yatkınlığı olanların bu aşamada kendilerini koruyarak, egzama ile mücadele etmeleri gerekir.
Birçok nedene bağlı gelişebilen egzama durumlarının kadınlarda;
- Hormonal değişikliğin tepe noktada olduğu hamilelikte
- Regl dönemlerinde artış gösterdiği gözlenmektedir.
Bununla birlikte farklı coğrafi bölgelerde ve iklimlerde farklı alerjik reaksiyonlara bağlı egzama görülebilir.
- Sıcak
- Stres
- İlaç kullanımı
- Deriye temas eden bazı meyve türleri ile çiçekler de bazı organizmalarda egzamaya neden olabilirler.
Sık el yıkama egzamaya neden olur mu?
Tek başına sık el yıkamanın alerjik reaksiyona neden olması, kişinin alerjik bir bünyeye sahip olup olmadığına bağlıdır. Ancak, sık el yıkamanın, derinin işlevlerinden biri olan koruma işlevinin zayıflamasına neden olarak, alerjik durumun ortaya çıkmasını kolaylaştırıcı etkisini göz ardı etmemek gerekir. İstisnai olmakla birlikte bu durumun egzama oluşumuna zemin hazırlaması bakımından, egzamaya neden olabileceği söylenebilir.
Özetle başta dediğimiz gibi, egzamanın oluşumuna etki eden iki durum:
- Alerjik bir organizma
- Alerjiye neden olan etken
Egzamanın belirtileri nelerdir?
Kaşıntı, kızarıklık, ödem, kabarcıklar ve iyileşme döneminde pullanma evreleri, egzamanın belirtileridir. Özellikle kaşıntı, egzamanın vücutta yayılmasına neden olur. Kaşıntı ile oluşan kabarcıkların patlaması, iltihabi durumu ortaya çıkarır. Enfekte olmuş deri, ağrılı ve yangılı bir egzama sürecine neden olur. Mümkün olduğunca kaşınmamalıdır.
Kafa derisinde ortaya çıkan egzamanın (genellikle rastlanan türü seboreik egzamadır, kafa derisi, boyun bölgesi, burun etrafı, ense çizgisinde görülebilir) bir mantar türüyle ilişkili olduğu (pityrosporum) olduğu bilinmektedir.
Egzama kronik bir rahatsızlık mıdır?
Egzama, genel olarak çocuklarda 1-2 aylıktan başlayarak puberte (ergenlik) çağına kadar görüldüğünde kendiliğinden iyileşen ve tekrarlamayan bir hastalık durumudur. Çocuklukta görülen egzama (çoğunlukla rastlanan türü atopik dermatit) yetişkinlikte nadir olarak devam eder.
Bununla birlikte yetişkinlikte görülen egzama, vücudun bağışıklık sisteminin cevabına göre iyileşebilir ve tekrar görülmeyebilir. Zamanla, belirtilere tekrar rastlanması halinde, yani egzamanın nüksetmesi durumunda, hastalığın kronikleşmesinden bahsedilebilir. Egzamanın tekrarı halinde, kronik hale gelen durumun, belirli dönemlerde tekrar ortaya çıkacağı ve zaman içinde tekrar görüleceği, hastalarımız tarafından bilinmelidir.
Egzama bulaşıcı mıdır?
Egzama bulaşıcı bir hastalık değildir. Ancak tanısı konulan bir egzama türünden bahsettiğimiz net olarak anlaşılsın isteriz.
“Dermatoloji Uzmanı tarafından tanısı konulmadan vücutta görülen kaşıntılı kızarıklıklara ‘egzama’ teşhisi koyup bulaşıcı olmadığını söylemekten kaçınılmalıdır.”
Kış aylarında çoğalır mı?
Egzamanın, cildin kurumasına bağlı olarak kış aylarında çoğaldığını söylemek yanlış olmaz. Kış ayında egzama tablosu artabilir.
Deniz ve güneş egzamaya iyi gelir mi?
Yaz aylarında güneş ve tuzlu suyun egzama türlerinin birçoğunda olumlu etkisi olduğu gözlenmiştir. Ancak vücuda sürülecek güneş koruyucuların çok iyi seçilmesi gerekebilir. Aynı zamanda aşırı derecede güneş ışığına maruz kalmak deride negatif reaksiyonu arttıracağından, doğru güneşlenmek son derece önemlidir. Uzman hekiminizin önerisi dışında güneşlenmeniz tavsiye edilmez. Egzamanın türünün saptanmış ve tanısının doğru konulmuş olması önemlidir.
Her egzama türüne güneş ve deniz iyi gelmeyebilir. Doktorunuzun tavsiyesine uyunuz.
Egzamada nasıl bir diyet yapılmalı? Hangi yiyecekler egzamaya neden olur?
Bir kere kesinlikle diyet yaparken egzamanın kesin teşhis edilmiş olması ve diyetin hekim tarafından düzenlenmiş olması gerekir. Eğer bir temas dermatiti yani dış uyarana bağlı gelişen bir egzama mıdır? Solunum yolundan ya da sindirim sisteminden mi kaynaklanmaktadır? Vb. bilgilere sahip olunmadan bir diyet düzenlenemez.
Bu durumda egzamaya neden olan yiyecekler sınıflaması doğru olmaz. Ayrıca diğer tüm hastalıklarda söylediğimiz gibi: Genel bir egzama yoktur. Egzamalı hasta vardır.
Egzamanın tedavisi nasıl olur?
Her yazımızda belirttiğimiz gibi burada da tekrarlamak istiyoruz ki, internette okuduğunuz bilgilerle tedavi olmaya kalkmayın. Egzama, tüm diğer hastalık tabloları gibi ilerleyici olabilir.
- Doktor tavsiyesi olmadan ne siz ne çocuğunuz, diyet yapmayın.
- Egzama, alerji testleriyle tespit edilir ve neye karşı alerjik reaksiyon gösterdiğiniz belirlenir.
- Her egzama reaksiyonu farklı bir ya da birçok etkene dayanır.
- Doktorunuzun size verdiği tedavi diyetini size benziyor diye başka bir egzamalı hastaya vermeyin.
- İyi niyetli ya da kötü niyetli olması fark etmez, uzman olmayan hiç kimsenin tedavi yaklaşımına sıcak bakmayın.
- Ekzamalı bölgeyi kaşımayın
- Teninize değen iç giyiminizin vücudunuza değen kısmının pamuklu, sıkmayan cinste olmasına dikkat edin.
- Dikiş yerleri teninize değdiğinde iritasyona neden oluyorsa ters giyin. Etiketlerinin vücudunuza değmesini de engellemiş olursunuz.
- İç giyimlerinizi parfümlü yumuşatıcılarla yıkamayın. İçerdiği kimyasallar teninizde tahrişe neden olabilecek moleküller içerebilir.
- Teninize değen kıyafetlerinizi çok iyi durulayıp kurutun. Mümkünse hepsini ütüleyin.
- Daha önceden alerjik reaksiyona neden olan kumaş vb. türü kıyafetlerden uzak durun.
- Alerjik reaksiyona neden olduğunu düşündüğünüz yiyecek, ilaç vb. maddeleri doktorunuzla paylaşın.
Bitkisel tedavi egzamaya iyi gelir mi?
Bir kere kesinlikle şu düşünceden uzaklaşmamız gerek. “Bitkisel tedavi zararsızdır”. Bu düşünce her bitkinin ya da bitki özünün vücuda sürülebileceğini ve zarar vermeyeceğini ifade eden çok tehlikeli bir cümledir. Oysa birçok bitkiye karşı alerjik reaksiyon gelişebilir ve insan vücudu tehlikeli boyutta tepki verebilir. Bazı bitkiler deriye temas ettikten sonra güneşe çıkıldığında egzama belirtileri görülebilir. (Fototoksisiteye bağlı gelişen fitofotokontakt dermatit)
Tedavinin planlanmasında hekim bazı bitkisel uygulamaları ve preparatları tercih edebilir. Ancak bu her bitkinin ya da bitkisel ürünün güvenilir olduğunu göstermez.
Egzamada kesinlikle yapılmaması gerekenler nelerdir?
- Tekrar tekrar, üzerine basa söylüyoruz ki, kesinlikle internetten edindiğiniz bilgilerle tedavi olmaya kalkmayın.
- Kimseye tavsiyede bulunmayın.
- Size iyi gelen herhangi bir pomad, krem ya da ilaç diğer bir hastada egzamayı arttırabilir hatta alerjik reaksiyonu farklı bir boyuta taşıyıp, hastanın ölümüne dahi neden olabilir.
- Egzamalı bölgeyi kaşımayın.
- Nemli tutmamaya gayret edin.
İlaçlarınızı düzenli kullanın ve mutlaka ilacınızı kullanıp bitirdikten sonra doktorunuza kontrole gidin.